Leczenie otyłości

Otyłość jest przewlekłą chorobą, która powstaje w wyniku dodatniego bilansu energetycznego, co jest wynikiem przewagi energii pobranej z pożywienia nad energią wydatkowaną, (czyli energią potrzebną na podstawową przemianę materii, termogenezę i aktywność fizyczną).

Otyłość niestety cechuje się brakiem tendencji do samoistnego ustępowania oraz skłonnością do nawrotów. Dlatego leczenie otyłości jest procesem długotrwałym, zachodzącym stopniowo.
WHO definiuje otyłość, jako nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej, powodujące rozwój innych chorób.

JAK ROZPOZNAJEMY OTYŁOŚĆ ?
Kryterium rozpoznania otyłości wg. WHO jest wartość wskaźnika masy ciała (BMI), czyli iloraz masy ciała zmierzonej w kg I kwadratu wzrostu w metrach. Na podstawie BMI rozpoznaje się również nadwagę i określa stopnie otyłości.

25-29,9	Nadwaga	> 30-34,9	Otyłość I stopnia
35,0-39,9	Otyłość II stopnia	>40	Otyłosć III stopnia

JAKIE SĄ PRZYCZYNY ROZWOJU NADWAGI I OTYŁOŚCI ?

1. Czynniki środowiskowe - nieprawidłowe nawyki żywieniowe, zmniejszająca się aktywność fizyczna, nieregularne spożywanie posiłków, przewlekły stres,

2. Czynniki dziedziczne - w większości przypadków rodzinnego występowania otyłości dużo większą rolę w jej powstawaniu odgrywa powielanie niekorzystnych wzorców żywieniowych i sposobów spędzania wolnego czasu.

3. Zaburzenia emocjonalne, które mogą być przyczyną wzmożonego apetytu (czesto niezależne od odczuwania uczucia sytości)

4. Otyłość związana z zaburzeniami hormonalnymi, które mogą prowadzić do nadmiernego poboru energii lub zmniejszenia wydatku energetycznego

5. Wpływ leków, które mogą wpływać na pobudzenie łaknienie lub wydatek energetyczny

JAKIE SĄ KONSEKWENCJE OTYŁOŚCI ?

1. Powikłania niemetaboliczne:
Związane z mechanicznymi konsekwencjami nadmiaru tkanki tłuszczowej:

choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych, biodrowych i stawów kręgosłupa, związana z przeciążeniami układu ruchu, powodująca bóle stawów, problemy z poruszaniem się,
żylaki kończyn dolnych i żylna choroba zakrzepowo-zatorowa,
zespól hipowentylacji spowodowanej otyłością – powoduje duszność problemy z oddychaniem,
obturacyjny bezdech senny - skutkujący przewlekłą sennością, zmęczeniem w ciągu dnia.

Inne:

kamica pęcherzyka żółciowego,
refluks żołądkowo-przełykowy objawiający się zgagą, czyli piekącym bólem w klatce piersiowej, występującym po posiłkach,
przepuklina rozworu przełykowego
zmiany skórne

Psychologiczne konsekwencje otyłości:

niska samoocena,
zaburzenia wizualizacji własnego ciała,
izolacja społeczna,
depresja, obniżony nastrój

2. Powikłania metaboliczne:
Wynikają z przewlekłego stanu zapalnego i dysfunkcji hormonalnej tkanki tłuszczowej:

Stany przedcukrzycowe i cukrzyca typu 2.
Zaburzenia lipidowe.
Nadciśnienie tętnicze.
Miażdżyca i jej konsekwencje m.in choroba niedokrwienna serca.
Niealkoholowe stłuszczenie wątroby.
Dna moczanowa.
Nowotwory (przede wszystkim rak jelita grubego, piersi, endometrium, gruczołu krokowego).
Zaburzenia hormonalne, mogace prowadzić do zaburzeń płodności
Zawsze należy czynnie poszukiwać objawów powikłań otyłości i wdrożyć ich intensywne leczenie.

KOMPLEKSOWE PODEJŚCIE DO LECZENIA OTYŁOŚCI UWZGLĘDNIA :

		Metody zachowawcze stanowią zawsze podstawę terapii i obejmuja leczenie dietetyczne i trwałą zmianę nawyków żywieniowych wraz z aktywnością fizyczną.
		Terapia behawioralna (ewentualnie psychoterapię), która skupia się na modyfikacji zachowań związanych z odżywianiem oraz aktywnościa fizyczną. Poza tym ułatwia modyfikację zachowań poprzez uczenie samoobserwacji, technic kontroli procesu jedzenia, dodatkowo wzmacnia motywację do długofalowego kontynuowania zmian, weryfikuje przekonania dotyczace zmiany masy ciała. W ramach tego postępowania ustala się się z chorym realny, możliwy do osiagniecia cel I planuje się kolejne stopnie leczenia. Zaleca się również prowadzenie dzienniczka żywieniowego. Psychoterapię powinien prowadzić wyszkolony psycholog lub psychiatra. Jest ona wymagana u chory z niską samooceną, zaburzeniami depresyjnymi, zespołem kompulsywnego jedzenia oraz jedzeniem nałogowym. Najczęściej stosuje sie tzw. psychoterapię poznawczo-behawioralną.
		Farmakoterapia wdrażana w celu ułatwienia pacjentowi przestrzegania zaleceń dotyczących zmian sposobu odżywiania, zmniejsza ryzyko rozwoju lub progresji powikłań. FARMAKOTERAPIA nie zastępuje leczenia niefarmakologicznego. Dostępne są 3 leki zarejestrowane do wspomagania leczenia otyłości: orlistat, bupropionz naltreksonem oraz liraglutyd
		Leczenie operacyjne

JAK WYGLĄDA WIZYTA CHOREGO Z OTYŁOŚCIĄ ?

Zebranie wywiadu z chorym, w którym uwzględniamy:

zmiany masy ciała, ze zwróceniem uwagi na początek zachorowania
ustalenie największej masy ciała
ocena dotychczasowych prób redukcji masy ciała
ocena zwyczajów i zachowań żywieniowych
ocena aktywności fizycznej
ocena psychologicznych czynników predysponujących do otyłości, ocena motywacji do zaangażowania się w proces leczenia

Badanie fizykalne:

pomiar masy ciała oraz wyliczenie BMI
pomiar obwodu tali
opcjonalnie można wykonać ocenę zawartości tkanki tłuszczowej metodą bioimpedancji, które potwierdzi występowanie nadmiaru tkanki tłuszczowej
poszukiwanie objawów powikłań otylości oraz określenie czynników ryzyka sercowo-naczyniowego
wykonanie badań pomocniczych: stężenie glukozy na czczo, lipidogram, stężenie kwasu moczowego,TSH, ALT, AST, polisomnografia ( badanie wkierunku bezdechu sennego), ewentualnie w razie wskazań konsultacja kardiologiczna.

Dzięki powyższym badaniom oceniamy stan chorego, stopień otyłości oraz ewentualne powikłania, co pozwala określić indywidualne cele leczenia.

Omówienie z pacjentem programu terapii i ustalenie harmonogramu kontroli.