Leczenie cukrzycy

To grupa chorób metabolicznych cechujących się hiperglikemią (czyli wysokiem stężeniem cukru we krwi) wynikającą z defektu wydzielania lub działania insuliny.

Przewlekła hiperglikemia w cukrzycy jest odpowiedzialana za powstawanie powikłań, m.in powoduje uszkodzenie, zaburzenie czynności i niewydolność różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych.

Główne typy cukrzycy według klasyfikacji WHO.

Kryterium rozpoznania otyłości wg BMI ((Body Mass Index). BMI obliczamy dzieląc masę ciała (w kilogramach) przez wzrost do kwadratu (w metrach). Na podstawie BMI rozpoznaje się również nadwagę i określa stopnie otyłości:

• Cukrzyca typu 1
• Cukrzyca typu 2
• Cukrzyca ciężarnych

PODSTAWOWE OBJAWY CUKRZYCY

• wzmożone pragnienie (wypijanie od kilku do kilkunastu litrów płynów na dobę), wielomocz,
• chudnięcie,
• senność,
• osłabienie,
• skłonność do infekcji.

Biorąc pod uwagę, że wiele przypadków cukrzycy przebiega bezobjawowo zaleca się wykonywanie badań przesiewowych (glikemia na czczo lub OGTT ) co rok w grupach zwiększonego ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2 oraz  u wszystkich osób w wieku ≥45 lat co 3 lata.

Badania przesiewowe służą czynnemu wyszukowaniu cukrzycy, aby wcześnie wdrożyć kompleksowe leczenie cukrzycy.

Cukrzyca typu 1

Jest spowodowana  prawie całkowitym zniszczeniem komórek β trzustki, które produkują insulinę w organiźmie przez proces autoimmunologiczny( prowadzi on do powstania tzw. autoprzeciwciał niszczących własne komórki). Prowadzi to do bezwzględnego niedoboru insuliny.

Przyczyna rozwijania się procesów z autoagresji nie jest całkowicie poznana. Wiadomo że istotną rolę odgrywają uwarunkowania genetyczne (niektóre osoby mają predyspozycję genetyczną do autoagresji), stąd często obserwujemy współistnienie z cukrzycą typu 1 innych chorób autoimmunologicznych np. tarczycy (choroba Hashimoto, choroba Gravesa I Basedowa), nadnerczy (choroba Addisona).

Nie ma aktualnie żadnych metod leczenia, które mogłoby  zapobiec wystąpieniu cukrzycy typu 1.

Cukrzyca typu 1 ujawnia się głównie u dzieci i młodzieży oraz u osób <30. rż, stanowi ok. 10% wszystkich typów cukrzycy.

LECZENIE
Podstawowym lekiem stosowanym w leczeniu chorych na cukrzycę typu 1 jest insulina.



Cukrzyca typu 2

Jest najczęstszą postacią cukrzycy(~80%); spowodowana postępującym upośledzeniem wydzielania insuliny w warunkach insulinooporności.

Może być uwarukowana genetycznie (najczęściej dziedziczenie wielogenowe), ale decydującą rolę odgrywają czynniki środowiskowe (otyłość [zwłaszcza brzuszna] i mała aktywność fizyczna).

Cukrzyca typu 2 jest chorobą postępującą, jej rozwój przebiega stopniowo. Początkowo mamy do czynienia z otyłością oraz genetycznie uwarunkowanym zaburzeniem produkcji i/lub wydzielania insuliny. Insulina jest produkowana przez trzustkę, ale jej wydzielanie jest upośledzone - wydzielana jest z opóźnieniem i dłużej niż powinna. Na tym etapie stężenie glukozy we krwi (glikemia) utrzymuje się jeszcze w normie.

   Z ważnych infrmacji cukrzycy typu 2 można zapobiegać.

Zapobieganie rozwojowi cukrzycy typu 2 to dbanie o utrzymanie prawidłowej masy ciała przez właściwą dietę i regularną aktywność fizyczną. Regularny wysiłek fizyczny zmniejsza insulinooporność.

Czynnki zwiększonego ryzyka cukrzycy typu 2:

• nadwaga lub otyłość (BMI ≥25 kg/m2 lub obwód w talii >80 cm u kobiet i >94 cm u mężczyzn)
• cukrzyca występująca u rodziców lub rodzeństwa
• mała aktywność fizyczna
• uprzednio stwierdzone zaburzenia gospodarki węglowodanowej – stan przedcukrzycowy
• przebyta cukrzyca ciążowa
• urodzenie dziecka o masie ciała >4 kg
• nadciśnienie tętnicze (≥140/90 mmHg)
• dyslipidemia
• zespół policystycznych jajników
• miażdżycowa choroba układu krążenia,
• mukowiscydoza

    Jak rozpoznajemy cukrzycę?

Nie należy wykonywać diagnostyki stanów hiperglikemicznych podczas ostrej fazy innej choroby (np. zakażenia lub ostrego zespołu wieńcowego), bezpośrednio po urazie lub zabiegu operacyjnym ani w trakcie stosowania leków mogących zwiększać glikemię (glikokortykosteroidy).  Natomiast zawsze w tych sytuacjach monitorujemy glikemie, ponieważ mogą być podwyższone i wymagają wdrożenia odpowiedniego postępowania.

Do diagnostyki najczęściej wykorzystujemy oznaczenie stężenie glukozy w osoczu krwi żylnej na czczo (8-14 godzin po ostatnim posiłku) lub test krzywa cukrowa z 75 glukozy.

Pomiary stężenie glukozy w pełnej krwi włośniczkowej czyli oznaczenia wykonywane za pomocą glukometru, służą do monitorowania leczenia cukrzycy, nie stosujemy ich do rozpoznawania cukrzycy.

    Leczenie cukrzycy

Leczenie cukrzycy jest komplekoswe i wymaga zastosowanai kilku metod (opisanych poniżej) jednocześnie:
 

		Edukację pacjentów, która jest niezbędna dla powodzenia leczenia. Edukacja ma na celu zdobycie umiejętności pozwalających na radzenie sobie z chorobą, unikanie ostrych powikłań cukrzycy (hipoglikemii i hiperglikemii), w tym przeszkolenie dotyczące korzystania z urządzeń do podawania insuliny i monitorowania glikemii.
		Leczenie niefarmakologiczne prozdrowotny (tzw. terapeutyczny) styl życia, obejmujący urozmaiconą dietę, regularnie podejmowaną aktywność fizyczną, unikanie picia alkoholu, niepalenie papierosów, a także dbanie o optymalny czas snu i unikanie stresu
		Leczenie farmakologiczne leki nieinsulinowe (w tym leki działające na układ inkretynowy), insulina zwalczanie czynników ryzyka choroby sercowo-naczyniowej, zwłaszcza leczenie nadciśnienia tętniczego  i zaburzeń gospodarki lipidowej
		Diagnostyka, monitorowanie oraz leczenie powikłań cukrzycy. W kompleksowym leczeniu chorych z cukrzyca bardzo ważne jest czynne poszukiwanie powikłań przewlekłych cukrzycy, najlepiej na ich wczesnym etapie.Pozwala to na wdrożenie odpowiedniego postępowania pozwalającego spowolnić postęp powikłań.

Najważniejsze jest wczesne wykrycie i wyrównanie cukrzycy oraz skuteczne leczenie czynników ryzyka takicj jak np.nadciśnienie tętniczego i hiperlipidemii.

    Powikłania źle leczonej cukrzycy

• nefropatia cukrzycowa
• powikłania oczne – głównie retinopatia cukrzycowa i zaćma
• powikłania makroangiopatyczne
• zespół stopy cukrzycowej – wskutek zmian mikro- i makroangiopatycznych oraz neuropatii
• powikłania kostne, stawowe i skórne